Gaz - Aşırı Gaz - Bağırsak Gazı

Gaz - Aşırı Gaz - Bağırsak Gazı

İnsanın sindirim sisteminde oluşan gaz miktarı kişiden kişiye ve gıdalara göre değişir. Bu nedenle “normal” gaz tanımı da zordur. Her bireyin sindirim kanalında gaz (bağırsak gazı) oluşur fakat gazı çıkartmak utandırıcı ve rahatsız edici olabilir.

Aşırı Gaz problemi olanlara aşağıdaki sorular sorulur;

• Yemeğinizi hızlı veya stres içinde mi yersiniz?
• Kuru fasulye, lahana ve muz gibi gaz üreten besinleri aşırı tüketir misiniz?
• Sigara, puro içer misiniz?
• Gevşek takma dişiniz var mı?

Eğer bu sorulardan birine cevabınız evet ise Aşırı Gaz problemi ile mücadele etmeniz gerekir.

Aslında herkes oksijen, nitrojen, hidrojen, karbon dioksit ve metan karışımından oluşan gazı günde en az 12 kez veya daha fazla çıkarmaktadır. Ancak bazı insanlar, çoğu zaman aşırı gazdan yakınmaktadır. Bazı durumlarda, çıkaramadığınız gaz, ya da irritabl bağırsak sendromuna (İBS), laktoza karşı aşırı duyarlılığa, çölyak hastalığına veya mide üşütmesine (gastroenterit) bağlı gaz güçlü ve aralıklı bir ağrıya neden olabilmektedir.

Bağırsak gazı oluşumuna engel olamayız ancak, bir kaç basit önlemle ürettiğiniz gazı böylelikle de rahatsızlığınızı ve utancınızı azaltabilirsiniz.

İnsanların çoğunda, aşırı gaz ve gaz ağrısına ilişkin bulgu ve belirtiler çok belirgindir. Bunlar;

• Karında şişkinlik (Distansiyon)
• Geğirme veya yellenme şeklinde, istemli ya da istemsiz gaz çıkarma
• Karında keskin batıcı ağrı ya da kramplar. Bu ağrılar karnınızın herhangi bir yerinde olabilir ve yerleri süratle değişebilir. Midenizde “düğümlenme” hissi görülebilir.

Bağırsak Gazının Nedenleri

Mide bağırsak kanalındaki gaz iki kaynak ile oluşur. Biri yutulan hava diğeri ise bağırsakta bulunan zararsız mikroorganizmaların gıda artıklarından oluşturduğu gazdır.

Hava yutulması (Aerofaji) midedeki gazın en önemli nedenidir. Herkes yemek yerken veya su içerken az miktarda hava yutar. Fakat hızlı yemek yemek, yemek yerken konuşmak, sakız çiğnemek, sigara içmek ve gevşek takma diş kullanmak yutulan hava miktarını arttırır.

Geğirme ile yutulan havanın büyük bir kısmı mideden ağız yolu ile çıkar, geri kalan gaz ince bağırsaklara geçer, bir kısmı ince bağırsaklarda emilir,geri kalanı kalın bağırsağa geçer ve makattan vücudu terk eder.

Kalın bağırsakta bulunan zararsız mikroorganizmalar gıda artıklarından gaz üretir. Bu mikroorganizmalar, mide bağırsak kanalının daha yukarı kısımlarında sindirilemeyen kompleks karbonhidratları (şeker, nişasta, lif), selülozu sindirebilir. Bu sırada gaz açığa çıkar. Herkesin kalın bağırsağında belli oranda zararsız mikroorganizma vardır.

Mide üşütmesi veya gıda zehirlenmesinde olduğu gibi bazı akut hastalıklarda, aşırı gaz meydana gelebilir. Divertikülit, İritabıl bağırsak sendromu veya ülseratif kolit ya da Crohn hastalığı gibi enflamatuar bağırsak hastalığının olduğu daha ciddi kronik durumlardaki bir kaç belirtiden biri de gaz olabilmektedir.

Antibiyotik kullanımı, bağırsaklarınızdaki normal bakteri florasını bozduğundan gaz oluşumunda bir rol oynayabilir. Laksatiflerin aşırı kullanımı veya kabızlık yapıcı ilaçlar da soruna katkıda bulunabilir.

Gaz ve şişkinlik, esasen sütlü gıdaları yedikten sonra meydana geliyorsa, vücudunuz süt ürünlerindeki şekeri (laktoz) yakamamaktadır. İnsanların çoğu, 6 yaşından sonra laktozu yeteri kadar işleyememektedir ve bazı yeni doğan bebeklerde bile laktoza karşı aşırı duyarlılık söz konusudur. Özellikle, buğdayda ve bazı diğer hububatlarda bulunan glutende olduğu gibi diğer gıdalara aşırı duyarlılık da gaz, diyare ve hatta kilo kaybına da neden olabilir.

Bağırsak gazına ya da kabızlık veya ishale neden olan her şey gaz sancılarına da neden olabilir. Keskin ve batıcı olarak hissedilen bu ağrılar genellikle, bağırsaklarınızda gaz biriktiği ve bunları dışarı çıkaramadığınız zaman meydana gelmektedir. Gaz ağrıları genellikle şiddetli olup kısa sürelidir. Gaz ortadan kalktığında, ağrınız da çoğu zaman kaybolur.

Aşırı Gaz Üreten Yiyecekler

Karbonhidrat içeren gıdalar gazın oluşumundan sorumludur. Yağlar ve protein gaz oluşumuna neden olamaz fakat kokusunu etkileyebilir.

Şekerler

Gaz üretimine neden olan şekerler rafinoz, laktoz, fruktoz ve sorbitoldür.

Rafinoz

Fasülyede fazla miktarda bulunurken lahana, Brüksel lahanası, brokoli, kuşkonmaz, diğer sebzeler ve hububatta az miktarlarda bulunur.

Laktoz

Laktoz sütte bulunan doğal şekerdir. Aynı zamanda süt ürünlerinde de bulunur. (Süt, peynir, krema, dondurma vs)

Fruktoz

Soğan, enginar, armut ve buğday da bulunur. Fruktoz aynı zamanda bazı içeceklerde ve meyve sularında tatlandırıcı olarak kullanılır.

Sorbitol

Doğal olarak meyvelerde bulunur. Elma, armut, erik, şeftalide sorbitol vardır. Sorbitol aynı zamanda yapay tatlanmdırıcı olarak yemeklerde, sakız ve şekerlerde bulunur.

Nişastalar

Patates, mısır, sehriye ve buğday kalın bağırsakta gaz üretimine neden olur. Nişastalar içinde pirinç gaz üretilmesine neden olmaz.

Lifler (Posalı besinler - Fiber)

Çoğu gıda, çözünebilen ve çözünmeyen lif içerir. Çözünebilen liflerin sindirimi kalın bağırsakta olur ve gaz üretirler. Fasulye, kuru bezelye, soya fasulyesi, mercimek, yulaf kepeği, çoğu meyve çözünebilir lif içerirler. Çözünmeyen lifler, kalın bağırsakta sindirilmeden dışkı ile atılırlar. Bu nedenle gaz üretimi çok az olur.

Aşırı Gaz Tedavisi

Geğirme, Şişkinlik Hissini ve Aşırı gaz çıkarmayı azaltmak için;

• Gıda günlüğü tutulur. Kişiyi hangi gıdalar etkiliyorsa onu belirlemeye çalışılmalıdır.
• Kişi geğirmek için kendini zorlamamalıdır.
• Hava oluşturan yiyeceklerin alımı azaltılmalıdır. Fırınlanmış gıdalar, ince çekilmiş kremalar, sülfe ve karbonhidratlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
• Sigara içme, sakız çiğneme, şeker emme, içecekleri kamış kullanarak içme veya dar ağızlı şişelerden içme uygulamalarından kaçınılmalıdır.
• Her öğünlerde eşit oranlarda yemek yenilmelidir.
• Hızlı yemek yemekten kaçınılmalıdır.
• Gevşek takma dişler düzeltilmelidir.
• Yemekten hemen sonra yatılmamalıdır.
• Yağdan zengin gıdalar, kızartmalar, krema ve soslu yiyecekler ve hamur işlerinden kaçınılmalıdır. (Yağ kısıtlaması ile sindirim sistemi üzerine düşen yük azalır ve üretilen gaz miktarı da azalır)
• Kabızlık sorunu yok ise gaz ve şişkinliğe neden olan lifli gıdalardan kaçınılmalıdır.
• Düzenli fiziksel egzersiz yapılmalıdır.
• Kişi kendini kötü hissettiren yiyecekler yememeli (yiyeceklere herkesin toleransı farklıdır)
• Süt ve ürünleri tolere edebilecek miktarda tüketilmeli. (Laktaz eksikliği olanlar ancak yarım bardak süt veya yoğurdu tolere ederler)
• Diyet ürünleri, sorbitol, mannitol gibi diabetik ürünleri içeren yiyecekle, şekersiz (tatlandırıcı ile yapılmış) sakız ve tatlılar fazla tüketilmemeli.
• Aktive kömür (karbon) tablet veya kapsüller kullanılabilir. Bunlar geniş yüzeylerinde gaz toplarlar. (Kömür, dışkıya siyah renk verir, aktive karbon ilaç olarak eczanelerde satılır)

Doktora Başvurma Zamanı

Karnınızda şiddetli, uzun süren ve tekrarlayan bir ağrı, özellikle de bulantı, kusma, kanama, kilo kaybı ya da ateş mevcut ise, doktorunuzu arayın. Ayrıca, gaz ya da gaza bağlı şikâyetleriniz normal hayatınızı sürdürmenize engel oluyorsa, doktorunuzla görüşün. Olguların çoğunda tedavi, sorunu hafifletmekte veya ortadan kaldırmaktadır.

Aşırı Gaz Durumlarında Hatırlanması Gerekenler

• Her bireyin sindirim kanalında gaz oluşur.
• Geğirme, aşırı şişkinlik ve gaz çıkarma sorunlarıyla ile müracaat eden hasta sayısı oldukça fazladır. Bu sorun can sıkıcı olmakla beraber, genellikle zararsız ve önlenebilir bir sorundur.
• Mide bağırsak kanalındaki gaz iki kaynak ile oluşur. Biri yutulan hava diğeri ise bağırsakta bulunan zararsız mikroorganizmaların gıda artıklarından oluşturduğu gazdır.
• Birçok besin gaz sıkıntısına neden olabilir.
• En belirgin belirtisi geğirme ve karın ağrısıdır. Anca unutulmamalıdır ki başka bazı sindirim sistemi hastalıklarında da (IBH) aynı belirtileri verebilmektedir.
• Sizi rahatsız eden bir durum söz konusu olduğunda doktorunuzla görüşünüz.