Kolon Kanserinin Evrelemesi
İçindekiler
Kolon Kanseri Evrelendirmesi Nedir?
Her ne kadar ameliyat öncesi yapılan fizik muayene, klinik ve radyolojik tetkikler (filmler, biyopsi, kan tetkikleri vs) bize evreleme ile ilgili bir bilgi verse de asıl doğru evreleme ameliyat ile çıkarılan dokunun patolog (dokuları inceleyen doktor) tarafından incelenmesi sonucunda yapılabilir. Patolog çıkarılan kanserli dokuyu direkt çıplak göz ve mikroskop altında değerlendirerek kanser hücrelerinin en uzak nerelere kadar yayıldığını en doğru şekilde bildirir.
Hastalığın ameliyat öncesi evrelemesinde görüntüleme yöntemleri çok önemlidir. Bilgisayarlı tomografi ile akciğer ve tüm karın taraması yapılarak akciğer ve karaciğer metastazları (yayılımları) araştırılır. Buna ek olarak kalın bağırsak kanserinin lenf bezlerine ve çevre organ yayılımı hakkında bilgi sahibi olunur. Diğer bir görüntüleme yöntemi de manyetik rezonansdır (MRI). Bu tetkik sıklıkla rektum kanserinin evrelemesinde kullanılır. Buna ek olarak tümör belirleyicileri (karsinoembriyojenik antijen: CEA) daha sonraki takipler açısından önemlidir. Tedaviye başlamadan önce hastalara kolonoskopik inceleme yapılarak kalın bağırsağın başka bir yerinde eşlik eden başka bir polip veya kanser var mı araştırılmalıdır.
Anüse (makata) yakın olması nedeni ile rektum kanseri kolon kanserine göre ameliyat öncesi evreleme açısından daha şanslıdır. Özel bir ultrasonografi cihazı ile doktor kolon kanserinin bağırsak duvarının hangi tabakasına kadar yayıldığını ve lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını söyleyebilir. Böylece kolon kanserinde evresine göre tedavi yapma imkanı oluşur.
Bütün bunların yanında unutulmaması gereken bir nokta radyolojik evrelendirmenin güvenilirliği hiç bir zaman %100 değildir. Bazen ameliyat öncesi bazı radyolojik bulgular ameliyat sırasında bizleri yanıltabilir. Bu nedenle hasta bilgilendirmelerinde bu konu önem kazanmaktadır.
EVRELEME
Kolon kanseri evrelendirmesinde birçok sınıflama kullanılmaktadır. Evre 0 ile Evre IV arasında evrelendirme yapılır. Basit olarak;
EVRE 0
Kolon kanseri sadece mukoza (bağırsağın iç yüzeyini kaplayan örtü tabakası) içinde sınırlıdır, yani hastalık başlangıç halindedir. Hastalığın kan veya lenf yolu ile vücuda dağılma potansiyeli yoktur. Bu nedenle Evre 0 denir.
EVRE I
Kolon kanseri bağırsak duvarı içinde sınırlıdır. Bağırsak duvarının dışına henüz geçmemiş ve lenf yolu ile lenf bezlerine yayılmamıştır.
EVRE II
Kolon kanseri tüm bağırsak duvarını/tabakalarını aşmış veya komşu organlara yayılmıştır fakat lenf bezlerine yayılmamıştır.
EVRE III
Kolon kanserinin bağırsak duvarı içindeki yerleşimine bakılmaksızın kanser lenf bezlerine/nodlarına yayılmıştır.
EVRE IV
Kolon kanseri bağırsak duvarı dışında uzak organları tutmuştur.
Evre 0 başlangıç aşamasında hastalığa işaret ederken Evre I ve Evre II erken evre kolon kanseri, Evre III - lokal ileri evre kolon kanseri ve Evre IV yayılmış kolon kanseri anlamına gelir.
Neden Bazı Kanserler İleri Evrededir?
Vücudumuzda her gün milyonlarca hücre yenilenir. Bu çoğalma sırasında az sayıda kanser hücresi de meydana gelir. Gelişen anormal hücreler vücudumuzun savunma elemanları tarafından yakalanır ve tahrip edilirler. Vücudumuzdaki savunma sistemini oluşturan hücreler bu yabancı hücrelerin hemen farkına varırlar ve kanser gelişmeden bu hücreleri etkisiz hale getirirler. Lenf bezleri ve bu bezlerde bulunan hücreler de savunma sisteminin bir parçasını oluştururlar. Aslında vücudumuz, kendini kansere karşı koruyan mekanizmalara sahiptir.
Bazen bu küçük kanser hücreleri savunma sistemini oluşturan hücrelerden kaçar ve kanserli hücreler büyümeye başlar. Bu durumda bile vücudumuz kanser ile savaşmaya devam eder. Vücudumuz bu gelişen kanser hücrelerini tamamen öldüremese bile bu hücrelerin yayılmasını engellemeye çalışır. İşte vücudumuzun kanseri sınırlamak için kullandığı savunma gücü ile kanser hücrelerinin çoğalma ve yayılma yeteneği arasındaki denge oldukça önemlidir. Kanser hücrelerinin bir alanda sınırlı kalması ve çevreye yayılmaması vücut savunma gücünün iyi olduğunun işaretidir. Bunun yanında kanserin çevreye yayılması ve uzak organlara sıçraması savunma gücünün zayıflığına ve kanser hücrelerinin gücüne işaret eder. Bir başka şekilde ifade edecek olursak hastanın savunma sisteminin güçlü olması kanserin sınırlı kalmasını ve erken evrede yakalanmasını sağlarken, kanser hücrelerinin üstün olması ise hastalığın yaygın olduğu veya yayılacağı anlamına gelmektedir.
