Sindirim Sistemi Anatomisi (Mide Bağırsak Kanalı)

İnsanlarda Sindirim Sistemi Nasıl Çalışır?

Bağırsak ve makat hastalıklarını daha iyi anlamak için önce insan sindirim sistemi anatomisini (mide bağırsak kanalı) ve bu sistemin nasıl çalıştığını kısaca gözden geçirelim;

Sindirim kanalı ağızdan başlar ve sırası ile yemek borusu (özofagus), mide, duodenum (oniki parmak bağırsağı), ince bağırsak ve kalın bağırsak ile devam eder.

Uzun, kıvrımlı bir tüp gibi olan sindirim sistemi, besinleri vücudun içerisinden geçirir. Besinlerin sindirilmesini ve emilerek kan dolaşımına girmesini, artıkların ise kolon (kalın bağırsak) yoluyla vücuttan dışarı atılmasını sağlar.

Sindirim Sistemi Anatomisi

Gıdalar Hangi Basamaklardan Geçerek Anüse (Makata) Ulaşır?

Sindirim işlemi ağızda başlar. Dişler ve tükrük salgısı, besinleri küçük parçalara böler ve yemek borusundan mideye geçişini sağlar.

Mide, besinleri daha küçük parçalara ayırır ve bir kısmını sindirir, daha aşağı bölümlere gitmesine hazırlar.

Mideden sonra on iki parmak bağırsağına (duodenum) karaciğerden gelen safra kanalı ve pankreas bezinden gelen kanal birlikte bağlanır. Ortama karaciğerden gelen safra ve pankreastan gelen pankreas salgıları yardımıyla besin maddelerinin sindirimi devam eder ve sindirilenler emilir.

Besinler, buradan devamı olan ince bağırsağa geçer. İnce bağırsak duvarında bulunan bezlerden salgılanan enzimlerle besin maddelerinin sindirimi devam eder ve ince bağırsak sonunda sindirim tamamlanır. Sindirilmiş besin maddeleri kan ve lenf yoluyla emilerek hücrelere taşınmaya hazırlanır.

Sindirimden geri kalan artık maddeler ve su, kalın bağırsağa ulaşır. Burada besin maddelerinin emilimi olmaz. Kalın bağırsağın ana görevi buraya gelen suyun geri emilimini sağlamaktır. Vücudun ihtiyacına göre bu işlevi yapar. Normal koşullarda 10 birim suyun 9,9 birimi rektuma (kalın bağırsağın son kısmına) gelmeden önce emilir. Eğer bağırsak hareketleri hızlı olursa su emilemez ve ishal meydan gelir. Tam tersi, vücut su ihtiyacı nedeni ile artıklardaki tüm suyu geri emerse, dışkı katılaşır ve sertleşir. Zor ilerler ve kabızlık oluşur.

Dışkı Oluşumu

Kalın Bağırsağın Bölümleri

Kalın bağırsak (kolon) çeşitli bölümlerden oluşur;

İnce bağırsak ile birleştiği bölgeye çekum denir.

Çekumdan sonra kalın bağırsak yukarı doğru çıkar. Bu bölüme çıkan kolon denir.

Çıkan Kolon

Daha sonra karın içinde sağdan sola doğru uzanır. Bu bölüme transvers (enine) kolon denir.

Transvers (Enine) Kolon

Karın sol tarafına ulaşınca aşağıya doğru yön değiştirir, bu bölüme inen kolon denir.

İnen Kolon

İnen kolonun devamı “S” harfi şeklindedir ve Sigmoid kolon adını alır.

Sigmoid Kolon

Kalın bağırsağın duvarı 3 tabakadan oluşur;

1. Kalın bağırsağın içini kaplayan bir örtü tabakası vardır. Bağırsağın içini döşeyen örtü tabakasına mukoza denir. Bu tabaka besin maddelerinin sindirimi ve kana emilmesi işlevini yapar.
2. Orta kısımda kas tabakası bulunur. Besin maddelerinin ileri doğru hareket işlevi bu tabaka tarafından yapılır.
3. Bağırsak duvarının en dış kısmında seroza tabakası bulunur. Seroza tabakasının yüzeyi düzgündür. Bu bağırsakların karın boşluğu içinde birbirine yapışmasını engeller ve bağırsaklar bir düzen içinde çalışır.

Kalın Bağırsak Duvarı

Artıklar kalın bağırsak içinde ilerler ve kalın bağırsağın son kısmı olan, dışkının depolandığı rektuma iletilir. Burada depolanan artıklar dışkılama hissi uyandırınca birey dışkılama işlevini gerçekleştirir. (bazen kalın bağırsağın doğal kasılmaları ve ritimleri değişebilir. Artık maddeler hızlı veya çok yavaş ilerleyebilir. Stres, ilaçlar, hamilelik, hastalık, sürekli dışkı yapma hissi, egzersiz yapmama, fiberden ve sıvıdan fakir diyet kalın bağırsağın işlevlerini bozar)

Kalın bağırsağın dışa açıldığı ağza anüs (makat) denir. Bu bölgede dışkı kontrolünü sağlayan kaslar vardır. Bu dışkı kontrolünü sağlayan kaslara sfinkter denir. İçte ve dışta olmak üzere iki sfinkter bulunur. İç kısımda olan sfinkter düz kas lifleri içerir ve istem dışı çalışır. İçte bulunan sfinktere, internal anal sfinkter denir. Dış kısımda bulunan sfinkter, çizgili kaslar içerir ve istemli olarak kontrol edilir.